σετσεσιόν

(secession). Όρος που χρησιμοποιήθηκε στις εικαστικές τέχνες για το χαρακτηρισμό μερικών πρωτοποριακών κινημάτων, που προσπάθησαν να αποκοπούν από την απολίθωση και τον κομφορμισμό των επίσημων καλλιτεχνικών τάσεων (secession=αποστασία, αποχωρισμός). Ιδιαίτερα με τον όρο αυτό χαρακτηρίζονται τα κινήματα που εκδηλώθηκαν κατά τα τέλη του περασμένου αιώνα στο γερμανικό χώρο: στο Μόναχο, στο Βερολίνο και στη Βιέννη. Η πρώτη σ. εκδηλώθηκε στο Μόναχο το 1892 από τους Στουκ, Ούντε και Γκόταρντ Κυλ και συγκλόνισε βαθύτατα τους επίσημους καλλιτεχνικούς κύκλους, όπου κυριαρχούσε ο παραδοσιακός ζωγράφος Φραντς φον Λένμπαχ. Στην πρώτη έκθεση της σ., που έγινε στην Πρίντσρεγκέντενστράσε, εξέθεσαν, μεταξύ άλλων, οι Μπαίκλιν, Κορίντ, Λίμπερμαν, Σλέφογκτ, Τρύμπνερ, Χαίλτσελ. Έπειτα από το πρώτο αυτό και κάπως ασυνάρτητο ανταρτικό επεισόδιο, κατά τα τέλη του αιώνα στους κύκλους του Μονάχου, που είχε γίνει το κέντρο του κινήματος «Jugendstil», τα γεγονότα διαδέχτηκαν το ένα το άλλο με μια γρήγορη ανακαίνιση της καλλιτεχνικής ζωής: εκδόθηκαν τα περιοδικά Jugend και Simplicissimus, ο Άουγκουστ Έντελ οργάνωσε το Ατελιέ Ελβίρα που στηριζόταν σ’ ένα μεγάλο αφηρημένο μοτίβο (1898), εμφανίστηκε το θέατρο Riemer-shmid (1901), ο Καντίνσκι έγινε πρόεδρος της Falanx (1902) και της Neue Kunstlervenei-nigung (Νέα Ένωση καλλιτεχνών, 1909), από την οποία επρόκειτο να βγει, το 1911, η ομάδα του «Blaue Reiter». Στο Βερολίνο ξέσπασε το 1892 το περίφημο σκάνδαλο Μυνχ. Η ένωση των Βερολινέζων ζωγράφων, με επικεφαλής τον Άντον φαν Βέρνερ, ακαδημαϊκό προσωπογράφο, αφού κάλεσε το Μυνχ να εκθέσει στο Βερολίνο, έκλεισε την έκθεση δύο μόλις ημέρες μετά το άνοιγμα της εξαιτίας των ανησυχητικών νεωτερισμών των έργων που είχαν εκτεθεί. Αυτό ήταν ένα από τα πρώτα στοιχεία που συνέβαλαν στην ωρίμαση του πνεύματος ανταρσίας εναντίον του καλλιτεχνικού αυταρχισμού, η οποία ξέσπασε μερικά χρόνια αργότερα με την εμφάνιση της σ. του Βερολίνου με επικεφαλής το Μαξ Λίμπερμαν (1899). Η νέα οργάνωση, που στηριζόταν σε εμπρεσιονιστικές τάσεις, γινόταν με τη σειρά της όλο και πιο συντηρητική και κλειστή για τις νέες τάσεις που εκδηλώνονταν στο μεταξύ. Το 1910 η κριτική επιτροπή της σ. απόρριψε 27 καλλιτέχνες, μεταξύ των οποίων ήταν ο Νόλντε με την «Πεντηκοστή». Τότε ιδρύθηκε η σ. του Βερολίνου και οργανώθηκε στην Πινακοθήκη Μαχτ η έκθεση των απορριφθέντων καλλιτεχνών. Η γνωστότερη όμως και σημαντικότερη από τις σ. ήταν της Βιέννης που έγινε το 1897 από το ζωγράφο Γκούσταφ Κλιμτ και τους αρχιτέκτονες Ότο Βάγκνερ, Γιόζεφ Μαρία Όλμπριχ και Γιόζεφ Χόφμαν, με δικό της περιοδικό, το Ver Sacrum. Στη Βιέννη στα τέλη του αιώνα είχε σημειωθεί ένα σημαντικό γεγονός, ακόμα και για τον αντίκτυπο που είχε σε όλη την Ευρώπη, δημιουργώντας ένα πρωτότυπο και ενιαίο κλίμα, με καθαρές τάσεις liberty, που επρόκειτο να διαλυθεί με την έκρηξη του A’ Παγκόσμιου πόλεμου. Πρέπει τέλος ν’ αναφέρουμε μεταξύ των σ. και τη ρωμαϊκή, που το 1913, 1914 και 1915 οργάνωσε νεωτεριστικές εκθέσεις, σε αντίθεση με τον κλασικίζοντα ακαδημαϊσμό, που όμως, από το άλλο μέρος, δε δεχόταν τους άκρους της φουτουριστικής πρωτοπορίας. Η τάση αυτή του επιφυλακτικού μοντερνισμού ήταν το χαρακτηριστικό και της έκθεσης της Κα’ Πεζάρο της Βενετίας, που οργανώθηκε στα τέλη του 1908. «Η εκκλησία του Ούντεραχ» του Γκούσταφ Κλιμτ. Η σετσεσιόν της Βιέννης ήταν το σημαντικότερο από τα ανάλογα καλλιτεχνικά κινήματα. Έργο του Έγκον Σίλε «Τοπίο» (Συλλογή Βόλφγκανγκ Γκούρμπιτλ, Λιντς).